تعیین دامنه نوسان به بازارگردانان محول شود

تعیین دامنه نوسان به بازارگردانان محول شود

علیرضا توکلی کاشی، کارشناس بازار سرمایه و معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران، محدودیت دامنه نوسان را عامل «رفتارهای هیجانی» سهامداران طی ماه‌های گذشته عنوان ‌می‌کند و ‌می‌گوید که این هیجان و عطش سبب شد قیمت برخی سهم‌ها بیش از حد رشد کند. بر اساس تصمیمی که شورای عالی بورس در جلسه اخیر خود اتخاذ کرده، دامنه نوسان از مثبت و منفی 5 به مثبت 6 و منفی 2 تغییر یافته و قرار است این سیاست از ۲۵ بهمن ماه، اجرایی شود. اما اتخاذ این تصمیم در حالی به ماه‌های پایانی سال 1399 موکول شده که صاحب‌نظران و فعالان بازار سرمایه از ماه‌های گذشته که بازار سهام گرفتار تب‌وتاب رفتار‌های هیجانی سهامداران شده بود، این پیشنهاد را روی میز گذاشتند که سیاستگذار‌ با حذف دامنه نوسان یا گشوده شدن کف و سقف این دامنه به تعادل‌بخشی بازار کمک کند. اما حالا که بازار سرمایه در اغلب روزها، قرمزپوش بوده، تصمیم جدید شورای عالی بورس این بازار را به چه سمت و سویی سوق خواهد داد؟

معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران بر این باور است که تغییر دامنه نوسان با هدف آرامش بخشی به بازار صورت گرفته و البته از نظر او راهکار بهینه این است که‌ تعیین دامنه نوسان به بازارگردانان واگذار شود.

علیرضا توکلی کاشی در گفت‌وگو با روابط عمومی اتاق بازرگانی تهران توضیح داد که سازمان بورس در حال حاضر تلاش ‌می‌کند که آرامش را بر بازار سهام حاکم کند و تصمیماتی که اتخاذ ‌می‌شود، بیشتر در همین جهت است. منتها اکنون برخی فعالان بازار و برخی از مشاورانی که به مجموعه شورای عالی بورس پیشنهاد ارائه ‌می‌کنند و اثرگذار هستند، تصورشان بر این است که اگر دامنه نوسان نامتقارن باشد و به تدریج افزایش پیدا کند، ‌می‌تواند به بازار کمک کند. در واقع آنها معتقدند که اگر به تدریج دامنه نوسان باز شود، بازار به تعادل ‌می‌رسد. البته در مورد نحوه انجام آن اختلاف‌نظر‌هایی وجود دارد و در گام اول قرار است دامنه نوسان نامتقارن که از یک طرف بیش از 5 درصد است، اجرایی شود.

او با تاکید بر اینکه تعیین دامنه نوسان، باید به نهادهای مالی فعال در بازار و بازارگردانان محول شود، توضیح داد: در این صورت هر بازار گردانی برای نمادهایی که بازارگردانی ‌می‌کند، خود دامنه نوسان را مشخص کرده‌ و در همان دامنه، هم بازارگردانی ‌می‌کند. بنابراین، هر نماد دارای یک بازارگردان متخصص خواهد بود که در مورد آن نماد و سهم دارای اشراف اطلاعاتی است؛ حال ممکن است دامنه نوسان یک سهم 8 درصد و سهم دیگر 18 درصد باشد. البته تعهدی که باید از بازارگردان اخذ شود این است که پارامترهای بازارگردانی را از جمله دامنه نوسان، دامنه مظنه و سفارش انباشته را به طریقی تعیین کند که در بازار شاهد صف، چه صف خرید یا فروش نباشیم. در واقع اینجا، قیمت مهم نخواهد بود بلکه هر قیمتی که بازارگردان بتواند از آن دفاع کند و بازار شاهد صف نباشد، قابل قبول است. با چنین مکانیزمی، بازار به تدریج به تعادل ‌می‌رسد و از این مقررات خلق‌الساعه نیز به تدریج خلاص ‌می‌شود.

 توکلی کاشی ادامه داد: در دو سه هفته اخیر در بازار آمریکا شاهد بودیم که تعدادی از سهامداران، روی یک سهم به شدت تمرکز کردند و قیمت این سهم را بیش از 10 برابر رشد دادند و عمده این رویداد نیز در سه الی چهار روز رخ داد. البته قیمت این سهم پس از سه تا چهار روز به پایین بازگشت. حقیقت این است که اگر یک عدم تعادلی وجود داشته باشد، این عدم تعادل باید خود را در قیمت نشان دهد. برای مثال اگر دمای بدن انسان به 38 یا 40 درجه برسد، بدون کشف دلیل، صرفا تلاش برای کاهش این دما مشکلی را حل نمی‌کند. به بیان دیگر، تبی که ایجاد شده نشان‌دهنده یک عفونت در بدن است و باید این عفونت برطرف شود.

او ادامه داد: موقعی که قیمت‌ها بیش از حد افزایش پیدا ‌می‌کنند یا بیش از حد پایین ‌می‌آیند، هر دو نشانه یک اتفاق است. این اتفاق ممکن است بنیادی و مربوط به درون شرکت باشد مانند افزایش یا کاهش فروش یا ناشی از عوامل غیربنیادی باشد؛ مانند آنچه در آمریکا رخ داد و یک عده از سهامداران در جنگ با عده‌ای دیگر تصمیم گرفتند قیمت را افزایش دهند و این افزایش قیمت ارتباطی به شرکت و فروش آن نداشت. ما در بازار خود نیز با این اتفاقات مواجهیم؛ چنانکه در تابستان به دلیل افزایش انتظارات تورمی در میان کل اقشار جامعه، نگرانی عجیبی شکل گرفت و همه به دنبال حفظ ارزش دارایی‌های خود بودند. آنها بعد از بازار طلا و سکه وارد بازار سهام شدند و به دلیل آنکه در بازار سهام ابهامات بیشتر بود، درکی از این نداشتند که قیمت 500 یا 600 تومانی سهام منطقی بوده یا گران است و طی این مدت، قیمت سهام را بعضا تا 6 هزار تومان نیز افزایش دادند.

 او با بیان اینکه از مهر سال 1398 تا مرداد سال جاری،‌ شاخص بورس رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد، ادامه داد: اگر‌ دامنه نوسان وجود نداشت این حجم از بیش‌عکس‌العملی به وقوع نمی‌پیوست.‌ به واسطه وجود دامنه نوسان، صف‌های خرید تشکیل ‌می‌شد و این هیجان و عطش را در میان فعالان بازار افزایش ‌می‌داد و همین رفتار سبب شد،‌ قیمت سهم بیش از حد افزایش پیدا کند. اکنون نیز این هیجان برای خروج از بازار مشاهده ‌می‌شود که همه دارند قیمت‌ها را به سمت اعداد پایین سوق ‌می‌دهند؛ به طوری که برخی سهم‌ها بسیار ارزان شده و زیر قیمت معامله ‌می‌شود. البته برخی سهم‌ها هنوز هم در بازار گران هستند اما کلیت بازار در شرایط نرمال و ارزان به سر ‌می‌برد.

منبع: سایت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران